Huta Stalowa Wola to uznawane przedsiębiorstwo związane z przemysłem maszynowym oraz zbrojeniowym, które swoją historią sięga czasów Centralnego Okręgu Przemysłowego. Znajduje się na północny zachód od miasta Nisko, w pobliżu wsi Pławo, dzisiejszej Stalowej Woli.
W ciągu lat funkcjonowania, Huta stała się ważnym punktem na mapie polskiego przemysłu, oferując różnorodne produkty oraz usługi.
Historia
Lata 30. i 40. XX w.
W marcu 1937 roku rozpoczęto budowę zakładów, których głównym celem była produkcja artylerii, na terenie wcześniej wykarczowanej puszczy w ramach Centralnego Okręgu Przemysłowego. Zakłady, znane początkowo jako Zakłady Południowe, zainaugurowano uroczyście w czerwcu 1939 roku, a wstęgę przeciął Prezydent RP, profesor inżynier Ignacy Mościcki. Wówczas zakład zajmował się głównie produkcją stali szlachetnej oraz sprzętu zbrojeniowego i rolniczego. Przemierzano również możliwości zdobycia szwedzkiej licencji na nowoczesne turbinowe jednostki parowe. Pomimo podpisania umowy, Szwedzi z opóźnieniem przekazywali potrzebne materiały, co uniemożliwiło realizację planów produkcyjnych przed wybuchem II wojny światowej.
W tym czasie intensywnie budowano elektrownię oraz osiedle dla pracowników, jednakże inwestycje nie zdążyły się zakończyć przed wybuchem działań wojennych. Po inwazji w 1939 roku zakłady zostały zajęte przez Niemców i włączone do koncernu Reichswerke Hermann Göring, co doprowadziło do ich przemianowania na ”Stahlwerke Braunschweig Werk Stalowa Wola”. W tym okresie produkowano m.in. działa przeciwlotnicze kal. 88 mm, elementy bomb lotniczych, pociski artyleryjskie i peryskopy do łodzi podwodnych. Pod koniec wojny zaczęto przeróbki zdobycznych radzieckich dział.
Kiedy w lipcu 1944 roku region znalazł się pod kontrolą Armii Czerwonej, HSW stała się największym zakładem przemysłu ciężkiego w północno-wschodniej Polsce, jednak sprzęt został znacząco uszkodzony lub ewakuowany. Pomimo zniszczeń wykonała do końca wojny ponad 15 tysięcy części zamiennych do radzieckich czołgów i prowadzono naprawy wielu urządzeń wojskowych.
Po zakończeniu II wojny światowej, 20 marca 1948 roku, przekształcono Zakłady Południowe w państwowe przedsiębiorstwo „Huta Stalowa Wola”. Natomiast w maju 1961 roku, z chwilą utworzenia Zjednoczenia Przemysłu Ciągników i Maszyn Rolniczych, HSW weszła w skład nowej struktury, stając się głównie producentem maszyn ciężkich i urządzeń hutniczych oraz górniczych.
W 1967 roku zaproponowano Hucie zejście na nowe tory, związane z produkcją ciężkiego sprzętu budowlanego, a 25 sierpnia tego samego roku z zakładami połączono Zjednoczenie Maszyn Budowlanych Bumar, co stworzyło podstawy do nowej specjalizacji HSW.
Lata 60. i 70. XX w.
W tym okresie HSW wprowadziła na rynek własne konstrukcje maszyn budowlanych, w tym:
- hydrauliczna ładowarka kołowa Ł-3 z 1969 roku,
- hydrauliczna ładowarka kołowa Ł-31 z 1971 roku,
- kołowa ładowarka przegubowa Ł-3P „Mrówka” z 1973 roku,
- kołowa spycharka M-3 z lat 1972-73,
- zgarniarko-równiarka ZgSH-201,
- kołowa wywrotka NW-10 Mamut-200 z lat 1972-75,
- równiarko-spycharka z 1970 roku.
W 1972 roku utworzono Kombinat Przemysłowy Huta Stalowa Wola, który objął również filie w Janowie Lubelskim, Leżajsku, Strzyżowie i Zaklikowie, a także fabryki w Suchedniowie oraz Radomsko. W tym okresie zatrudnienie w przedsiębiorstwie przekraczało 20 tys. pracowników. Na początku lat 70. nawiązano współpracę z brytyjskimi, amerykańskimi i niemieckimi firmami, co zaowocowało pozyskaniem licencji na nowoczesne maszyny budowlane, w tym spycharki gąsienicowe oraz betoniarki.
W grudniu 1974 roku sztandar Huty Stalowa Wola odznaczone zostało Orderem Sztandaru Pracy I klasy, co podkreślało znaczenie zakładu w regionie.
Lata 80. XX w.
Na przełomie lat 70. i 80. Huta Stalowa Wola, oprócz produkcji maszyn budowlanych i sprzętu artyleryjskiego, zwiększyła swoje zaangażowanie w produkcję opancerzonych pojazdów bojowych. W tym czasie wdrożono m.in. transporter gąsienicowy MT-LB oraz samobieżną haubice 2S1 Goździk, realizowaną na podstawie radzieckiej licencji.
W lipcu 1984 roku Kombinat Przemysłowy „Huta Stalowa Wola” został wyróżniony wpisem do „Księgi zasłużonych dla województwa tarnobrzeskiego”, co stanowiło istotne wyróżnienie dla przedsiębiorstwa.
Lata 90. XX w.
W wyniku zmian ustrojowych, rozpoczęto proces restrukturyzacji oraz komercjalizacji zakładów. 15 lipca 1991 roku, dotychczasowe państwowe przedsiębiorstwo przekształciło się w jednoosobową spółkę akcyjną Huta Stalowa Wola SA (HSW SA), której jedynym właścicielem stał się Skarb Państwa. W wyniku reorganizacji stworzono grupę kapitałową z spółką dominującą oraz spółkami zależnymi.
W 2006 roku, zakład hutniczy oraz walcownia blach zostały sprywatyzowane, tworząc odrębną spółkę wchodzącą w skład grupy Złomrex pod nazwą HSW-Huta Stali Jakościowych SA, obecnie działającą jako część Cognor SA Oddział HSJ w Stalowej Woli.
XXI wiek
Na skutek dalszych działań restrukturyzacyjnych, HSW SA stała się największym producentem maszyn budowlanych w Polsce. Długoletnie doświadczenie w przemysłach obronnych przyczyniło się do pozycji HSW jako czołowego dostawcy sprzętu wojskowego. W 2004 roku produkcja i sprzedaż maszyn budowlanych została przeniesiona do nowo napisanej spółki HSW – Trading Sp. z o.o., a produkowane maszyny były sprzedawane pod marką HSW. Przełomowym momentem była decyzja o włączeniu HSW-Trading Sp. z o.o. do struktur Huty Stalowa Wola SA, co miało miejsce 1 kwietnia 2007 roku.
W 2008 roku, na podstawie umowy z MON, rozpoczęto rozwój nowych produktów wojskowych, w tym samobieżnej armatohaubicy Krab, transportera minowania narzutowego Kroton oraz wyrzutni rakiet Langusta, będących owocem współpracy z Centrum Produkcji Wojskowej, które stało się częścią HSW.
Decyzja o skoncentrowaniu działalności na produkcji zbrojeniowej zaprowadziła do sprzedaży jednostki zajmującej się produkcją maszyn cywilnych chińskiemu koncernowi Guangxi LiuGong Machinery Co. Ltd. W tym czasie, od 2012 do 2016 roku, HSW przeprowadziła szereg inwestycji mających na celu zwiększenie potencjału produkcji zbrojeniowej oraz modernizację zakładu.
W dniu 2 kwietnia 2012 roku Huta Stalowa Wola nabyła pełne udziały w fabryce samochodów ciężarowych i specjalistycznych, w tym podwozi dla wojska, Jelcz-Komponenty. W styczniu 2014 roku Skarb Państwa zdecydował o wniesieniu akcji Huty Stalowa Wola SA do nowo powstałej spółki akcyjnej Polska Grupa Zbrojeniowa w Radomiu, która miała stać się największym producentem broni w Polsce.
HSW SA zaangażowała się również w budowę działa samobieżnego 155 mm na podwoziu kołowym Kryl. W 2016 roku zakończono modernizację lufowni, co umożliwiło produkcję luf kal. 155 mm oraz do 11 m długości, a HSW dołączyła w ten sposób do elitarnych producentów w Europie Zachodniej. W 2021 roku zyskała licencję na produkcję luf armat czołgowych 120 mm Rh120 L/44 dla czołgów Leopard 2.
1 grudnia 2021 roku Huta Stalowa Wola połączyła siły z Wojskowymi Zakładami Inżynieryjnymi w Dęblinie, a dzień 1 grudnia 2022 roku oznaczał finalizację zakupu całego przedsiębiorstwa AUTOSAN sp. z o.o. z Sanoka, a przedsięwzięcie to wzmocniło pozycję HSW na rynku.
W dniu 10 października 2023 roku Huta Stalowa Wola odkupiła majątek od chińskiego koncernu Guangxi LiuGong Machinery Co. Ltd., jednak bez produkcji maszyn.
Produkcja historyczna
Huta Stalowa Wola SA przez wiele lat działalności, dostarczała szereg produktów, które znacząco wpłynęły na rozwój branży budowlanej oraz wojskowej. W 2012 roku produkcja maszyn budowlanych została przejęta przez Guangxi Liu Gong Machinery Co. Ltd. w Stalowej Woli. Do najważniejszych osiągnięć zakładu należały:
- koparka mechaniczna KM-602A (1967),
- hydrauliczna ładowarka kołowa Ł-3 (1969),
- hydrauliczna ładowarka kołowa Ł-31 (1971),
- żuraw samochodowy Hydros 30T (1971),
- betonomieszarka Stteter (1971),
- kołowa ładowarka przegubowa Ł-3P „Mrówka” (1973),
- równiarko-spycharka M-3 (1972-73),
- kołowa wywrotka NW-10 Mamut-200 (1972-75),
- dźwig samojezdny Hydros T -351,
- spycharka gąsienicowa TD-15C (1973),
- spycharka TD-8,
- spycharka gąsienicowa TD-20C,
- ładowarka gąsienicowa 175C,
- układacz rur TD-25CS,
- układacz rur SB-85,
- ciągnik TD-25M (1977),
- ładowarka 560,
- spycharka gąsienicowa TD-40 (1983) – największa maszyna produkcji HSW o wadze 68 ton,
- zgarniarko-równiarka ZgSH-201,
- betoniarka stacjonarna BWW-252E,
- skrzynia przekładniowa U-35 dla ZSRR,
- wózek akumulatorowy Stal-258,
- furgon elektryczny Stal 158 SA-1,
- wózek elektryczny EK-2,
- samochód Stal – 300.
Oprócz maszyn budowlanych, fabryka była również znana z produkcji sprzętu wojskowego, w tym:
- samobieżna haubica kalibru 122 mm Goździk,
- transporter opancerzony MT-LB,
- transporterek rozpoznania inżynieryjnego TRI Hors,
- wóz pogotowia technicznego WPT Mors II,
- opancerzony transporter sanitarny WEM Lotos,
- transporter inżynieryjny TRI-D Durian, rozwinięcie TRI Hors, wyposażony dodatkowo w system likwidacji min,
- transporter minowania narzutowego Kroton,
- zestaw przeciwlotniczy Sopel,
- wóz dowodzenia obrony przeciwlotniczej Łowcza-3,
- transporter opancerzony Opal,
- transporter BWO-40 (prototyp),
- transporter BWP-40 (prototyp),
- transporter LWB-23 Krak (prototyp).
Aktualne produkty przedsiębiorstwa
W ofercie tego renomowanego przedsiębiorstwa, które nieustannie wprowadza innowacje w dziedzinie obronności, znajdują się różnorodne nowoczesne rozwiązania, które zaspokajają potrzeby współczesnych sił zbrojnych. Do najważniejszych produktów, których produkcja miała miejsce w Hucie Stalowa Wola, należą:
- 155mm Haubica Krab,
- Wyrzutnia rakiet WR40 Langusta,
- Samobieżny moździerz RAK,
- Lekkie Podwozie Gąsienicowe,
- Przeciwlotnicza armata automatyczna 35mm KDA dla PZA Loara oraz zdalnie Sterowany System Przeciwlotniczy ZSSP-35 Hydra,
- M98 98 mm moździerz,
- 120 mm moździerz ciągniony,
- Transporter minowania narzutowego Kroton,
- Spycharkoładowarka SŁ-34C,
- Koparkoładowarka 9.50M,
- ZSSW-30 (bezzałogowy system wieżowy z armatą 30 mm),
- pływający bojowy wóz piechoty Borsuk,
- Pojazd Minowania Narzutowego BAOBAB-K.
Produkty te są wynikiem zaawansowanych badań oraz ciągłej pracy inżynierów, którzy dążą do stworzenia sprzętu najwyższej jakości, zdolnego sprostać najtrudniejszym warunkom użytkowania. Huta Stalowa Wola nieprzerwanie rozwija swoją ofertę, dostosowując ją do wymagań nowoczesnego pola walki.
Prace badawcze i rozwojowe
Huta Stalowa Wola to przestrzeń intensywnych badań i innowacji w zakresie technologii wojskowej oraz inżynieryjnej. W ciągu ostatnich lat zrealizowano szereg projektów, które wyróżniają się nowoczesnością oraz funkcjonalnością.
- autonomiczne podwozie gąsienicowe, prototyp realizowany w 2008 roku,
- 155 mm haubica osadzona na podwoziu kołowym o nazwie Kryl,
- system dowodzenia i kierowania ogniem, stosowany w dywizyjnym module haubic Kryl,
- ciężki bojowy wóz piechoty,
- pojazd transportowy opancerzony Waran,
- opancerzony transporter Heron,
- woz ewakuacji medycznej (WEM).
Struktura własnościowa HSW
Kapitał zakładowy Huty Stalowa Wola S.A. wynosi 324 946 782,75 zł, jest on w całości opłacony i dzieli się na 68 409 849 sztuk akcji o wartości nominalnej 4,75 zł każda.
Akcjonariat
Jak przedstawia się struktura akcjonariatu w październiku 2024 roku:
- Polska Grupa Zbrojeniowa SA – 86,09%,
- Skarb Państwa – 5,63%,
- PGE Obrót S.A. – 0,84%,
- ORLEN S.A. – 0,66%,
- Pozostali drobni akcjonariusze – 6,78%.
HSW a region
W ciągu ostatnich siedemdziesięciu lat, wokół Huty Stalowa Wola powstało nowe, dynamicznie rozwijające się miasto, które nosi tę samą nazwę. Stalowa Wola zyskała status istotnego centrum w regionie oraz kluczowego węzła komunikacyjnego na Podkarpaciu.
W obliczu restrukturyzacji oraz niepewności dotyczącej przyszłości Huty, miasto stara się dążyć do uniezależnienia się od jej działalności, co odzwierciedla rosnącą świadomość lokalnych władz o konieczności różnicowania gospodarki.
Aktualnie, Huta Stalowa Wola koncentruje się na dalszym rozwoju produkcji w ramach Centrum Produkcji Wojskowej, co zaowocowało nowymi projektami i zleceniami, wspierając tym samym lokalną społeczność.
Zmiany strukturalne
Temat przejęcia sekcji produkującej maszyny budowlane wzbudził zainteresowanie różnych międzynarodowych firm, w tym takich potentatów jak JCB, Hyundai i Hitachi. Ostatecznie, na początku lutego 2012 roku, Huta Stalowa Wola (HSW) sprzedała swój dział zajmujący się produkcją maszyn cywilnych na rzecz Guangxi LiuGong Machinery Co. Ltd, globalnego lidera w zakresie robót drogowych i ziemnych.
W dniu 10 października 2023 roku Huta Stalowa Wola ponownie przejęła ten segment działalności. W wyniku tego, mocno wyeksploatowana hala produkcyjna, powracająca z rąk LiuGong, przejdzie gruntowną renowację oraz zostanie przystosowana do celów magazynowych.
Od momentu przejęcia, HSW – Zakład Zespołów Napędowych przekształcił się w nowo utworzony oddział, który działa pod nazwą: Huta Stalowa Wola S.A. Oddział I w Stalowej Woli. Tego typu zmiany są kluczowe, ponieważ znacznie zwiększają zdolności produkcyjne HSW S.A.
Pozostałe obiekty w kategorii "Budynki przemysłowe i magazynowe":
Budynek Dyrekcji Naczelnej Huty Stalowa Wola | Elektrownia Stalowa WolaOceń: Huta Stalowa Wola